მეცნიერებმა ზუსტად არ იციან თუ როდის წარმოიშვა ქართული ხალხური მუსიკა, უფრო ზუსტად კი მრავალხმიანი გუნდური მუსიკა (სამ ხმაში). ნაწილი ამტკიცებს, რომ იგი წარმოიშვა ჩვენს წელთაღრიცხვამდე. მაგრამ ჩვენ ვთვლით, რომ მისი წარმოშობა დათარიღებულია მე V საუკუნით.
თუ თავდაპირველად, ეს მრავალხმიანი მუსიკა ითვლებოდა მხოლოდ ხალხურ მუსიკად, მოგვიანებით იგი გახდა ეკლესიური. ქართულ ფოლკლორში შემორჩენილია სიმღერები, დაკავშირებული წარმარტულ ეპოქასთან და ასევე ეკლესიასთან.
უმეტესობა საგალობო სიმღერებს ასრულებენ მამაკაცები მაგრამ, გამონაკლის შემთხვევბში ქალებიც ასრულებენ ხოლმე.
საქართველოში ყველა ფოლკლორული მუსიკა იქმნება გარკვეული თემატიკით:
დღეს დღეობით, სახელგანთქმული ხალხური ცეკვისა და სიმღერის ანსამბლები - „რუსთავი“- „ერისიონი“ მთელს მსოფლიოში ავრცელებენ ქართულ ხალხურ მუსიკისა და ცეკვას. იუნესკომაც კი აღიარა ქართული ხალხური მუსიკა უნიკალურად.
„ერისიონმა“ დაიწყო თავისი მოღვაწეობა 1885 წელს და იგი დღემდე ძალიან წარმატებულია, აგერ უკვე 134-წელია. თავდაპირველად ანსამბლი შედგებოდა 27-მამაკაცისგან და ერქვა ცეკვისა და მუსიკის აკადემიური ანსამბლი. ანსამბლს ხელმძღვანელობდა გამოჩენილი დირიჟორი ჟოზეფ ნავრატალი. ზუსტად მან ასწავლა გუნდური სიმღერა. შესასრულებელი სიმღერები გროვდებოდა მთელი ქვეყნის მაშტაბით. ანსამბლი ამტკიცებდა, რომ ცეკვა და სიმღერა განუყოფელი ნაწილია ქართული ისტორიის, მხოლოდ XIX-საუკუნესი იგი გადაიტანეს სცენაზე. მომღერლებს განზრახული აქვთ მთელს მსოფლიოს მიაწვდინონ ქართული კულტურის ეს ნაწილი.
სად აღარ გამოსულა ანსამბლი „რუსთავი“- პარიზში, ლონდონში, ამსტერდამში, საბერძნეთის ძველ სტადიონზე და იაპონიაშიც კი: ტოკიოს წარმომადგენლებმა დაპატიჟეს ანსამბლი „რუსთავი“ კონცერტის ჩასატარებლად. მთლიანობაში ანსამბლი ეწვია 80-მდე ქვეყანას მთელს მსოფლიოში.
თითოეული მომღერალი კოლექტივში წარმოდგენილია, როგორც ნაწილი მრავალხმიანი გუნდის, ასევე შეუძლია თავისი პარტია სოლოდაც შეასრულოს. ანსამბლის რეპერტუარში შედის, როგორც ძველი ხალხური ასევე ეკლესიური სიმღერები.
